PIĘĆ ELEMENTÓW
Zgodnie z filozofią ajurwedyjską cały wszechświat złożony jest z energii pięciu wielkich żywiołów – przestrzeni, powietrza, ognia, wody i ziemi, które są najmniejszymi elementami materii.
Ajurweda posługuje się cechami tych 5 elementów do określenia tak naprawdę, wszystkiego, co znajduje się w naszym ciele, pożywieniu czy w otoczeniu. Jeśli coś jest scharakteryzowane jako „ziemia” czy „ogień” to oznacza, że dany podmiot przejawia cechy takie jak stabilność, ciężkość lub gorąco czy pieczenie.
Każdy z 5 elementów ma przypisane cechy, które go charakteryzują:
- Ziemia – wszystko, co jest stałe, stabilne, twarde, ciężkie
- Woda – wszystko, co posiada cechy płynności, lepkości, niestabilności
- Ogień – wszystko, co jest gorące, ostre, pikantne, ciepłe
- Powietrze – wszystko, co jest związane z ruchem, suchością, szorstkością
- Przestrzeń – wszystko, co jest lekkie, miękkie, delikatne
Oznacza to, że przestrzeń wypełnia wszystkie puste miejsca w ciele np. dziurki w nosie. Powietrze jest odpowiedzialne za ruch m.in. w płucach, stawach, sercu. Od siły ognia (Agni) zależny jest przede wszystkim proces trawienia. Woda jest częścią krwi, śluzu czy śliny. Natomiast ziemia obecna jest we wszystkich stałych strukturach takich jak kości, mięśnie czy tkanki.
TRZY DOSZE
Te 5 elementów tworzy trzy rodzaje subtelnych energii, które nazywamy doszami.
Dosze poruszają się w naszym ciele i wzajemnie się przenikają, tworząc niepowtarzalne kombinacje. Każdy z nas ma więc je wszystkie trzy, lecz w różnych proporcjach. Można więc powiedzieć, że każdy z nas ma swój niepowtarzalny kod genetyczny, który w Ajurwedzie nazywamy Prakriti.
Dosze kształtują nasze cechy fizyczne i psychiczne. Mają wpływ na nasz wygląd, budowę naszego ciała, sposób, w jaki myślimy i czujemy, określają nasze skłonności, predyspozycje, talenty, kontrolują nasze funkcje fizyczne i nasz metabolizm.
Jeśli odkryjemy, jaką jesteśmy doszą, a więc którego z tych 5 żywiołów mamy w sobie najwięcej, zrozumiemy, jaki styl życia jest dla nas najbardziej wskazany. Dowiemy się jak zadbać i troszczyć się o nasze ciało i umysł, by zapewnić sobie zdrowie, szczęście i równowagę.
U większości z nas dominuje jedna lub dwie dosze. Są więc osoby, które mają w sobie zdecydowanie więcej doszy Vata, Pitta lub Kapha lub ludzie, u których dwie dosze przeważają mniej więcej w tych samych proporcjach. Na przykład ktoś może być vata – pitta, pitta – kapha lub vata – kapha.
SZEŚĆ SMAKÓW
Jedzenie posiada różne fizyczne właściwości, takie jak: kolor, kształt czy fakturę, ale to smak sprawia, że przyzwyczajamy się do konkretnych produktów. Ajurweda skupia się jednak na tym jak wykorzystać smak, który w konkretny sposób oddziałuje na nasze ciało w dążeniu do idealnej harmonii i równowagi organizmu. W Ajurwedzie wyróżniamy 5 podstawowych, wszystkim znanych smaków, takich jak: słodki, słony, kwaśny, ostry i gorzki oraz jeden mniej znany i często pomijany – cierpki. W sumie zatem jest ich 6. Każdy pokarm jest kombinacją dwóch z pięciu podstawowych elementów (powietrze, eter, ogień, woda, ziemia).
Smaki w diecie ajurwedyjskiej wykorzystywane są do zmniejszania lub zwiększania danej właściwości, przez co zmieniają dynamiczną równowagę dosz.